Proses Menterjemah

Penulis: Muhammad Al Afzan bin Ali Hussin 

Terjemahan merupakan aktiviti menggantikan bahan teks asli, iaitu bahan sumber ke dalam teks bahan sasaran dalam bentuk bahasa persamaan yang paling hampir atau difahami oleh bahasa sasaran. Bentuk bahasa penerima mesej (pengguna) daripada bahasa sumber disalin semula dengan beberapa penyesuaian tanpa mengubah maksud asal teks asli tersebut.

            Berbicara dalam konteks penterjemahan, terdapat empat proses yang penting untuk dilakukan bagi memastikan bahawa hasil daripada urusan-urusan penterjemahan adalah sempurna. Antara proses tersebut termasuklah analisis teks, pemindahan warta, menstruktur semula serta menyemak teks terjemahan.

Analisis Teks

Dalam proses menterjemah, perkara pertama yang perlu dilakukan ialah proses analisis teks. Proses analisis teks merupakan proses yang melibatkan dua perkara iaitu proses baca dan faham. Dalam hal ini, ia berlaku dalam fikiran penterjemah. Maksudnya, penterjemah akan membaca sesuatu perkataan atau ayat atau wacana secara mentalis dan cuba untuk memahami perkara-perkara tersebut secara terperinci. Seperti yang kita sedia maklum proses terjemahan melibatkan dua bahasa yang berbeza iaitu penterjemahan daripada bahasa sumber kepada bahasa sasaran. Oleh itu, terdapat pelbagai ciri istimewa bahasa sumber yang perlu dititikberatkan sewaktu membuat proses analisis bahan terjemahan. Antara lainnya termasuklah peribahasa. Peribahasa secara amnya merupakan susunan kata yang pendek dengan makna yang luas, mengandungi kebenaran, sedap didengar, bijak perkataannya dan senang difahami. Dalam bahasa asing misalnya bahasa Inggeris, peribahasa disebut sebagai proverbs. Dalam melakukan penterjemahan proverbs, analisis yang dibuat perlulah dilakukan secara kontekstual. Hal ini bermaksud, penterjemah mentafsir maksud peribahasa (proverbs) dengan menilai secara keseluruhan maksud peribahasa tersebut dan bukannya melalui terjemahan secara leksikon semata-mata. Contohnya ;

‘No man is an island’.

Jika diterjemahkan berpandukan kamus semata-mata, maka terjemahan peribahasa Inggeris di atas akan menjadi ‘manusia bukan pulau’. Hal ini akan membuatkan mesej yang ingin disampaikan dalam peribahasa Inggeris tersebut salah. Jika dianalisis secara keseluruhan dan mengikut konteks, peribahasa tersebut bermaksud tidak ada manusia yang boleh hidup sendiri kerana semua orang perlukan  bantuan daripada orang lain.

Pemindahan Warta

Seterusnya ialah proses pemindahan warta. Proses pemindahan warta ialah sebuah proses yang sangat penting dalam bidang penterjemahan. Dalam proses ini, ia menuntut penterjemah untuk mencari dan mengenal pasti padanan istilah yang sesuai apabila sesuatu bahan itu diterjemahkan ke dalam bahasa sasaran tanpa mengubah maksud asal daripada bahasa sumber.

          Proses pemindahan warta amnya merupakan proses pemilihan perkataan-perkataan, istilah-istilah dan diksi-diksi yang sesuai daripada bahasa sumber kepada bahasa sasaran. Namun demikian, proses ini masih dikira sebagai sebuah proses dalaman kerana ianya berlaku dalam fikiran penterjemah. Maksudnya, walaupun penterjemah sudah mula mencari perkataan-perkataan yang sesuai untuk digunakan dalam bahasa sumber namun ia masih belum ditulis dan dihasilkan dalam bentuk teks atau wacana secara sepenuhnya.

             

Menstruktur Semula

Beralih pula kepada proses yang seterusnya iaitu proses penstrukturan semula. Proses penstrukturan semula merupakan sebuah proses yang melibatkan tentang pemilihan struktur ayat. Penterjemahan sesuatu karya akan membawa kepada penghasilan sesuatu karya yang baru dengan bahasa yang berbeza. Lantaran daripada itu, penterjemah perlu benar-benar menitikberatkan struktur ayat yang ingin digunakan tanpa mengubah maksud karya asli yang menggunakan bahasa sumber.

        Hampir kesemua perkara perlu dititikberatkan dalam proses ini. Misalnya, penggunaan gaya bahasa perlulah yang mudah untuk difahami oleh para pembaca. Selain itu, penggunaan tanda baca yang betul juga sangat dititikberatkan dalam proses ini. Hal ini tidak lain bertujuan untuk memastikan bahawa karya terjemahan yang dihasilkan dapat difahami dengan mudah dan senang. Penitikberatan terhadap kedua-dua aspek ini iaitu gaya bahasa dan tanda baca akan menghasilkan struktur ayat yang jelas dan mudah untuk difahami oleh para pembaca.

Menyemak Teks Terjemahan

Proses yang terakhir sekali dalam proses penterjemahan ialah proses semakan. Proses semakan merupakan sebuah proses yang melibatkan pembacaan dan penelitian secara menyeluruh terhadap hasil terjemahan karya yang dilakukan oleh penterjemah. Perkara pertama yang perlu dilakukan dalam proses ini ialah menentukan seseorang yang betul-betul berkredibiliti untuk membuat proses semakan.

        Dalam hal ini, seseorang yang dilantik untuk menjadi penyemak mestilah seseorang yang benar-benar mahir dalam selok-belok dunia terjemahan. Misalnya, jika penterjemah menterjemah sebuah novel Inggeris ke dalam bahasa Melayu, antara ciri yang perlu dititikberatkan termasuklah kepakaran seseorang itu terhadap dunia penulisan novel. Tidak dinafikan bahawa karya yang diterjemahkan merupakan sebuah karya yang boleh dianggap berdiri sendiri. Namun, proses semakan perlu dilakukan bagi memastikan segala kekurangan dan kelemahan yang terdapat dalam hasil terjemahan dapat dimurnikan, selain dapat menyesuaikan teks terjemahan tersebut dengan kehendak pembaca sasaran.